Cầm cố tài sản trong hoạt động ngân hàng là gì?

Cầm cố là một trong các biện pháp bảo đảm tín dụng bằng tài sản được các ngân hàng sử dụng hiện nay.Vậy theo quy định pháp luật cầm cố tài sản là gì?

Căn cứ pháp lý

– Bộ luật dân sự 2015

– Luật các tổ chức tín dụng năm 2010

– Luật các tổ chức tín dụng sửa đổi, bổ sung năm 2017

– Nghị định 163/2006/NĐ-CP

– Nghị định 11/2012/NĐ-CP

1.Cầm cố tài sản là gì?

– Cầm cố là một trong các biện pháp bảo đảm tín dụng, theo đó bên có nghĩa vụ giao tài sản thuộc quyền sở hữu hợp pháp của mình cho bên cho vay để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ trả nợ. Nếu tài sản cầm cố có đăng kí quyền sở hữu thì các bên có thể thỏa thuận bên cầm cố vẫn giữ tài sản hoặc giao cho bên thứ ba giữ.

Căn cứ theo Bộ Luật dân sự 2015: ” Cầm cố tài sản là việc một bên giao tài sản thuộc quyền sở hữu của mình cho bên kia để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ”.

2. Đặc điểm cầm cố tài sản trong hoạt động ngân hàng

– Pháp luật Việt Nam thừa nhận hai phương thức cầm cố: Có chuyển giao tài sản cầm cố và không chuyển giao tài sản cầm cố. 

– Tuy vậy, việc giao tài sản cho bên nhận cầm cố là điểm đặc trưng của cầm cố vì tài sản phải đăng kí quyền sở hữu có số lượng ít hơn tài sản không phải đăng kí quyền sở hữu. 

– Các tài sản cầm cố có đặc điểm

+ Dễ thực hiện việc chuyển giao

+ Có thể lưu giữ được tại ngân hàng hoặc một người thứ ba do ngân hàng chỉ định và thỏa mãn các điều kiện do ngân hàng đặt ra.

+Tài sản cầm cố thường bao gồm: Kim loại quí, hàng hóa, giấy tờ có giá.

3.Các loại hình cầm cố

3.1.Cầm cố bằng hàng hóa

Hàng hóa cầm cố thường là nguyên vật liệu, thành phẩm, phương tiện vận tải… với các điều kiện:

– Hàng hóa có giá trị ổn định.

– Hàng hóa dễ tiêu thụ trong hiện tại và tương lai.

– Hàng háo được phép lưu thông và khách hàng được phép kinh doanh hàng hóa đó.

Ưu điểm

– Khi khách hàng không thanh toán được nợ đúng hạn thì ngân hàng có thể bán hàng hóa đó dễ dàng hơn bất động sản.

– Giúp doanh nghiệp thực hiện dự trữ vật tư hàng hóa theo chu kì trong thời vụ nhằm ổn định sản xuất và đáp ứng nhu cầu thị trường.

3.2.Chiết khấu kí hóa phiếu

Là một hình thức cho vay bảo đảm bằng quyền về tài sản xuất phát từ hợp đồng kí thác hàng hóa.

Ưu điểm, an toàn vì:

– Hàng hóa thường xuyên được bảo hiểm đầy đủ.

– Ngân hàng ít bị rủi ro về hư hỏng, mất mát hàng hóa vì đã có đội ngũ nhân sự có năng lực về kiểm soát bảo vệ hàng của công ty kinh doanh kho bãi.

– Tạo điều kiện cho ngân hàng thương mại có thêm nguồn vốn để tái chiết khấu ở ngân hàng trung ương.

3.3. Cầm cố bằng giấy tờ có giá

 Danh mục giấy tờ có giá được cầm cố: 

– Tín phiếu Ngân hàng Nhà nước.

– Trái phiếu Chính phủ gồm: Tín phiếu Kho bạc, trái phiếu Kho bạc, trái phiếu công trình Trung ương, công trái xây dựng Tổ quốc, trái phiếu Chính phủ do Ngân hàng Phát triển Việt Nam (trước đây là Quỹ hỗ trợ phát triển) được Thủ tướng Chính phủ chỉ định phát hành;

– Trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh gồm: Trái phiếu do Ngân hàng Phát triển Việt Nam phát hành được Chính phủ bảo lãnh thanh toán 100% giá trị gốc, lãi khi đến hạn; trái phiếu do Ngân hàng Chính sách xã hội phát hành được Chính phủ bảo lãnh thanh toán 100% giá trị gốc, lãi khi đến hạn;

– Trái phiếu Chính quyền địa phương do Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội và Ủy ban nhân dân thành phố Hồ Chí Minh phát hành;

– Trái phiếu Chính phủ bằng ngoại tệ (trong trường hợp tổ chức tín dụng đã sử dụng hết giấy tờ có giá cấp I và II).

-Các giấy tờ có giá khác khác do Thống đốc Ngân hàng Nhà nước quy định trong từng thời kỳ.

4.Quyền của bên nhận cầm cố trong trường hợp nhận cầm cố vận đơn, thẻ tiết kiệm, giấy tờ có giá

– Trong trường hợp nhận cầm cố vận đơn theo lệnh, vận đơn vô danh (bộ vận đơn đầy đủ) thì bên nhận cầm cố có quyền đối với hàng hóa ghi trên vận đơn đó.

– Trong trường hợp nhận cầm cố thẻ tiết kiệm thì bên nhận cầm cố có quyền yêu cầu tổ chức nhận tiền gửi tiết kiệm phong toả tài khoản tiền gửi tiết kiệm của bên cầm cố.

– Trong trường hợp nhận cầm cố giấy tờ có giá thì bên nhận cầm cố có quyền yêu cầu người phát hành giấy tờ có giá hoặc Trung tâm lưu ký chứng khoán đảm bảo quyền giám sát của bên nhận cầm cố đối với giấy tờ có giá đó.

Trong trường hợp người phát hành giấy tờ có giá hoặc Trung tâm lưu ký chứng khoán vi phạm cam kết đảm bảo quyền giám sát của bên nhận cầm cố mà gây thiệt hại cho bên nhận cầm cố thì phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho bên nhận cầm cố, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.

Trong trường hợp tài sản cầm cố là các loại chứng khoán thuộc đối tượng phải đăng ký, lưu ký chứng khoán thì việc đăng ký cầm cố tại cơ quan đăng ký giao dịch bảo đảm được thực hiện theo quy định của pháp luật về đăng ký giao dịch bảo đảm và việc đăng ký, lưu ký chứng khoán tại Trung tâm lưu ký chứng khoán được thực hiện theo quy định của pháp luật về chứng khoán.

>>>Xem thêm Biện pháp bảo đảm thực hiện nghĩa vụ theo quy định pháp luật