Việc bổ sung tội danh “Sử dụng trái phép chất ma túy” trong BLHS 2025 thể hiện sự điều chỉnh kịp thời của chính sách hình sự. Quy định này phù hợp với tình hình thực tế và định hướng của Đảng, Nhà nước.
Tội sử dụng trái phép chất ma túy theo BLHS 2025
Căn cứ bổ sung tội danh “Sử dụng trái phép chất ma túy” trong BLHS 2025
Căn cứ chính trị – pháp lý của việc bổ sung tội danh
– Ngày 18/3/2025, Bộ Chính trị có Kết luận số 132-KL/TW về tăng cường, nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống và kiểm soát ma túy, theo đó, cần phải “áp dụng chính sách hình sự nghiêm khắc hơn để giảm cầu ma túy, chặn đứng mối quan hệ cung, cầu ma túy”.
– Theo Chỉ thị số 36-CT/TW ngày 16/08/2019 của Bộ Chính trị về tăng cường, nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống và kiểm soát ma túy thì cần có chế tài nghiêm khắc hơn đối với hành vi sử dụng trái phép chất ma túy.
– Thực tiễn công tác đấu tranh, phòng, chống tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật về ma túy thấy rằng, hiện nay, tình hình nghiện ma túy diễn ra rất phức tạp, số người nghiện ma túy đang có xu hướng gia tăng gây ra các áp lực về an ninh, trật tự, an toàn xã hội[1].
– Pháp luật hiện hành đang quy định xử lý về tội tàng trữ trái phép chất ma túy và tội danh này chủ yếu hướng tới đối tượng tàng trữ để sử dụng trái phép chất ma túy. Có nghĩa là, một người sau khi mua chất ma túy để sử dụng, nếu chưa kịp sử dụng mà bị phát hiện thì có thể bị xử lý hình sự về hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy, còn nếu đang hoặc đã sử dụng thì lại không bị xử lý về hành vi tương ứng.
Căn cứ tình hình thực tế
– Thực tế công tác cai nghiện ma túy cho thấy, nhiều người đang trong quá trình cai nghiện hoặc ngay sau khi kết thúc quá trình cai nghiện vẫn tiếp tục sử dụng trái phép chất ma túy nhưng chưa có biện pháp hoặc chế tài để giải quyết đối với những trường hợp này.
Quy định về tội sử dụng trái phép chất ma túy
Quy định theo Luật BLHS 2025
Điều 256a BLHS năm 2025 quy định về Tội sử dụng trái phép chất ma túy như sau:
“1. Người nào sử dụng trái phép chất ma túy thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 2 năm đến 3 năm:
a) Đang trong thời hạn cai nghiện ma túy hoặc điều trị nghiện các chất ma túy bằng thuốc thay thế theo quy định của Luật Phòng, chống ma túy;
b) Đang trong thời hạn quản lý sau cai nghiện ma túy theo quy định của Luật Phòng, chống ma túy;
c) Đang trong thời hạn 2 năm kể từ ngày hết thời hạn quản lý sau cai nghiện ma túy và trong thời hạn quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy theo quy định của Luật Phòng, chống ma túy;
d) Đang trong thời hạn 2 năm kể từ khi tự ý chấm dứt cai nghiện ma túy tự nguyện hoặc điều trị nghiện các chất ma túy bằng thuốc thay thế theo quy định của Luật Phòng, chống ma túy.
2. Tái phạm tội này thì bị phạt tù từ 3 năm đến 5 năm”.
So sánh với quy định trước đây
So với Điều 199 BLHS 1999, chủ thể của tội này vẫn là người đã từng sử dụng ma túy . Tức chủ thể đặc biệt.
Tuy nhiên, quy định mới cụ thể và chặt chẽ hơn. Trước đây, chỉ khi người bị giáo dục nhiều lần hoặc đưa vào cơ sở chữa bệnh bắt buộc mà vẫn sử dụng, mới bị xử lý hình sự.
Nay, Điều 256a giới hạn rõ phạm vi, chỉ xử lý người thuộc các nhóm được liệt kê. Cách quy định này giúp tăng tính khả thi nhưng tránh mở rộng quá mức.
3. Ý nghĩa của quy định mới Tội sử dụng trái phép chất ma túy theo BLHS 2025
3.1. Thay đổi về chính sách hình sự
BLHS 2025 đánh dấu bước chuyển quan trọng trong chính sách hình sự. Trước đây, hành vi sử dụng ma túy chỉ bị xử lý hành chính như cảnh cáo, phạt tiền hoặc đưa đi cai nghiện. Từ nay, hành vi này có thể bị xử lý hình sự trong một số trường hợp nhất định.
Nhà nước chuyển từ cách “xử lý hành chính là chủ yếu” sang “xử lý hình sự có chọn lọc”. Mục tiêu là tập trung vào nhóm tái nghiện hoặc không tuân thủ cai nghiện. Chứ không hình sự hóa toàn bộ người sử dụng.
4. Tác động xã hội và yêu cầu thực thi Tội sử dụng trái phép chất ma túy theo BLHS 2025
4.1. Tăng cường tính răn đe và lấp khoảng trống pháp lý
Quy định mới lấp đầy khoảng trống pháp luật trong xử lý hành vi tái nghiện. Nó tăng cường tính răn đe, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý công tác cai nghiện. Trước đây, xử phạt hành chính chưa đủ mạnh, khiến nhiều người “nhờn luật”. Và tiếp tục sử dụng, gây lây lan ma túy trong cộng đồng.
4.2. Góp phần phòng ngừa tội phạm khác
Người tái nghiện dễ phát sinh hành vi phạm tội nghiêm trọng như cướp, giết hoặc hiếp dâm. Nhiều vụ án cho thấy, người phạm tội đang ở trong trạng thái “ngáo đá”.
Việc xử lý hình sự sớm hành vi tái sử dụng ma túy ngăn ngừa từ gốc các tội phạm nguy hiểm khác.
4.3. Bảo vệ sức khỏe cộng đồng
Người sử dụng ma túy tiêm chích có nguy cơ lây truyền HIV/AIDS, viêm gan và bệnh xã hội. Tăng cường chế tài hình sự giúp bảo vệ sức khỏe nhân dân. Đồng thời xây dựng môi trường an toàn, lành mạnh hơn.
Tuy nhiên, hiệu quả của quy định còn phụ thuộc vào cách tổ chức thực hiện. Việc xác định các khái niệm như “thời hạn cai nghiện”, “thời hạn quản lý sau cai” hay “tự ý chấm dứt cai nghiện” cần hướng dẫn cụ thể. Tránh tình trạng áp dụng không thống nhất, gây oan sai hoặc bỏ lọt tội phạm.
Các hành vi vi phạm quy định về in quá số lượng hiện nay
Việc in ấn các sản phẩm phải đảm bảo các quy định của pháp luật nhất là về số lượng sản phẩm. Nghị định 159/2013/NĐ-CP [...]
Quyết định 286/QĐ-BTC năm 2018 về công bố thủ tục hành chính thay thế lĩnh vực hoạt động kế toán, kiểm toán thuộc phạm vi chức năng quản lý của Bộ Tài chính
BỘ TÀI CHÍNH ——- CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập – Tự do – Hạnh phúc ————— [...]
