Vợ chồng ly hôn, ông bà có được quyền nuôi cháu không?

Vợ chồng ly hôn, ông bà muốn nuôi cháu có được không?

Khi con cái ly hôn, nhiều ông bà thương cháu, muốn đón về chăm sóc để cháu có môi trường ổn định hơn. Tuy nhiên, theo quy định pháp luật hiện hành, việc ai được quyền trực tiếp nuôi con sau ly hôn phải tuân theo trình tự và điều kiện cụ thể, không thể dựa vào tình cảm hay mong muốn cá nhân.

Quy định về quyền nuôi con sau khi cha mẹ ly hôn

Theo Điều 81 Luật Hôn nhân và gia đình 2014, sau khi ly hôn, cha mẹ vẫn có quyền và nghĩa vụ chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con. Hai bên có thể thỏa thuận người trực tiếp nuôi con; nếu không đạt được thỏa thuận, Tòa án sẽ xem xét và quyết định dựa trên quyền lợi tốt nhất cho con.
Đối với con từ đủ 7 tuổi trở lên, Tòa án sẽ xem xét theo nguyện vọng của con trước khi ra quyết định.

Đối con dưới 36 tháng tuổi được giao cho mẹ trực tiếp nuôi, trừ trường hợp người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con hoặc cha mẹ có thỏa thuận khác phù hợp với lợi ích của con.

Như vậy, về nguyên tắc, chỉ cha hoặc mẹ vẫn là người được giao quyền trực tiếp nuôi con sau khi ly hôn, trừ một số trường hợp đặc biệt.

Trường hợp cha hoặc mẹ bị hạn chế quyền nuôi con

Hạn chế quyền nuôi con

Theo điều 85 Luật Hôn nhân gia đình 2014

“1. Cha, mẹ bị hạn chế quyền đối với con chưa thành niên trong các trường hợp sau đây:

a) Bị kết án về một trong các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con với lỗi cố ý hoặc có hành vi vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con;

b) Phá tán tài sản của con;

c) Có lối sống đồi trụy;

d) Xúi giục, ép buộc con làm những việc trái pháp luật, trái đạo đức xã hội.

2. Căn cứ vào từng trường hợp cụ thể, Tòa án có thể tự mình hoặc theo yêu cầu của cá nhân, cơ quan, tổ chức quy định tại Điều 86 của Luật nàyra quyết định không cho cha, mẹ trông nom, chăm sóc, giáo dục con, quản lý tài sản riêng của con hoặc đại diện theo pháp luật cho con trong thời hạn từ 01 năm đến 05 năm. Tòa án có thể xem xét việc rút ngắn thời hạn này.”

Hậu quả pháp lý của việc cha, mẹ bị hạn chế quyền đối với con chưa thành niên

Căn cứ Điều 87 Luật hôn nhân gia đình 2014:
“1. Trong trường hợp cha hoặc mẹ bị Tòa án hạn chế quyền đối với con chưa thành niên thì người kia thực hiện quyền trông nom, nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục con, quản lý tài sản riêng của con và đại diện theo pháp luật cho con.

2. Việc trông nom, chăm sóc, giáo dục con và quản lý tài sản riêng của con chưa thành niên được giao cho người giám hộ theo quy định của Bộ luật dân sự và Luật này trong các trường hợp sau đây:

a) Cha và mẹ đều bị Tòa án hạn chế quyền đối với con chưa thành niên;

b) Một bên cha, mẹ không bị hạn chế quyền đối với con chưa thành niên nhưng không đủ điều kiện để thực hiện quyền, nghĩa vụ đối với con;

c) Một bên cha, mẹ bị hạn chế quyền đối với con chưa thành niên và chưa xác định được bên cha, mẹ còn lại của con chưa thành niên.

3. Cha, mẹ đã bị Tòa án hạn chế quyền đối với con chưa thành niên vẫn phải thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng cho con.”

Ông bà có được nhận nuôi cháu khi bố mẹ ly hôn không?

Về nguyên tắc, ông bà không đương nhiên có quyền trực tiếp nuôi cháu khi bố mẹ ly hôn. Tuy nhiên, nếu Tòa án xác định cả cha và mẹ đều không đủ điều kiện chăm sóc con, hoặc bị hạn chế quyền nuôi con theo quy định, thì ông bà mới có thể được xem xét giao quyền nuôi cháu.

Trường hợp thông thường – khi cha hoặc mẹ vẫn đủ điều kiện – thì ông bà chỉ có thể hỗ trợ trong việc chăm sóc, giáo dục, chứ không thay thế quyền và nghĩa vụ nuôi con của cha mẹ.

Thực tiễn xử lý

Trong tình huống cháu sống trong môi trường không tốt sau khi bố mẹ ly hôn, ông bà có thể:

• Trao đổi với cha hoặc mẹ của cháu để thống nhất cho cháu về ở cùng;
• Hoặc, trong trường hợp nghiêm trọng, có thể làm đơn đề nghị Tòa án, cơ quan bảo vệ trẻ em xem xét quyền lợi của cháu.

Tuy nhiên, cũng cần cân nhắc yếu tố tuổi tác, sức khỏe và điều kiện kinh tế của ông bà khi nhận chăm sóc lâu dài.

Việc ông bà trực tiếp nuôi cháu sau khi con cái ly hôn chỉ được xem xét trong trường hợp đặc biệt khi cha mẹ cháu mất năng lực, bị hạn chế quyền hoặc không đủ điều kiện nuôi con.
Trong đa số trường hợp, ông bà chỉ nên hỗ trợ nuôi dưỡng, giáo dục, vừa thể hiện tình thương, vừa giúp bố mẹ cháu có trách nhiệm hơn với con mình.

Nếu bạn cần được tư vấn chi tiết về quyền nuôi con, hạn chế quyền của cha mẹ hoặc thủ tục xin giao nuôi cháu, hãy liên hệ Lawkey để được luật sư hỗ trợ cụ thể và đúng quy định pháp luật hiện hành.