Những điều cần biết về hợp đồng đào tạo nghề

Tay nghề là yếu tố mà người lao động cần phải có để thực hiện công việc theo yêu cầu của người sử dụng lao động. Người lao động có được tay nghề bằng con đường học tập, tích lũy kiến thức về nghề nghiệp cần làm, nói cách khác người lao động cần được đào tạo nghề trước khi làm cho đơn vị tuyển dụng. Khi đó, người lao động và đơn vị tổ chức dạy nghề sẽ giao kết với nhau bằng một bản hợp đồng, gọi là hợp đồng đào tạo nghề. Trong bài viết này, Lawkey xin cung cấp cho bạn đọc những điều cần biết về hợp đồng đào tạo nghề như sau:

1. Hình thức, nội dung của hợp đồng đào tạo nghề

Hình thức, nội dung của hợp đồng đào tạo nghề được quy định như sau:

1.1. Hình thức hợp đồng đào tạo nghề

Hợp đồng đào tạo nghề là sự thoả thuận về quyền và nghĩa vụ giữa người đứng đầu cơ sở dạy nghề với người học nghề.

Khoản 1 Điều 62 Bộ luật lao động 2012 quy định hợp đồng đào tạo nghề phải làm thành 02 bản, mỗi bên giữ 01 bản. Từ đó có thể thấy hình thức của hợp đồng đào tạo nghề là văn bản.

1.2. Nội dung hợp đồng đào tạo nghề

Khoản 2 Điều 62 Bộ luật lao động 2012 quy định trong những trường hợp thông thường, hợp đồng đào tạo nghề phải bao gồm các nội dung chủ yếu sau:

– Nghề đào tạo;

– Địa điểm đào tạo, thời hạn đào tạo;

– Chi phí đào tạo;

– Thời hạn người lao động cam kết phải làm việc cho người sử dụng lao động sau khi được đào tạo;

– Trách nhiệm hoàn trả chi phí đào tạo;

– Trách nhiệm của người sử dụng lao động.

Trong những trường hợp đặc biệt, nội dung chủ yếu của hợp đồng đào tạo nghề có sự thay đổi cho phù hợp với điều kiện thực tế nhưng không được trái pháp luật và đạo đức xã hội.

Ngoài ra, theo khoản 3 và khoản 4 Điều 39 của Luật giáo dục nghề nghiệp 2014, trường hợp doanh nghiệp tuyển người vào đào tạo để làm việc cho doanh nghiệp thì hợp đồng đào tạo ngoài những nội dung quy định trên còn có các nội dung sau đây:

– Cam kết của người học về thời hạn làm việc cho doanh nghiệp;

– Cam kết của doanh nghiệp về việc sử dụng lao động sau khi học xong;

– Thỏa thuận về thời gian và mức tiền công cho người học trực tiếp hoặc tham gia làm ra sản phẩm cho doanh nghiệp trong thời gian đào tạo.

Hợp đồng đào tạo theo hình thức kèm cặp nghề tại doanh nghiệp ngoài các nội dung quy định trên phải có thỏa thuận thời gian bắt đầu được trả công và mức tiền công trả cho người học theo từng thời gian.

2. Tiến hành giao kết, thực hiện và chấm dứt hợp đồng đào tạo nghề

Giao kết, thực hiện và chấm dứt hợp đồng đào tạo nghề được thực hiện như sau:

2.1. Giao kết hợp đồng đào tạo nghề

a) Điều kiện của hai bên tham gia giao kết hợp đồng đào tạo nghề

– Đối với người học nghề:

Thông thường, người học nghề phải đủ 14 tuổi trở lên, có đủ sức khỏe đáp ứng yêu cầu của nghề theo học. Đối với một số ngành nghề nhất định, theo danh mục do nhà nước quy định, tuổi học nghề có thể dưới 14.

Không vi phạm nghề cấm là một điều kiện đương nhiên đặt ra, phạm vi cấm cần được đặt ra đối với tất cả mọi người học nghề hoặc đối với từng trường hợp cụ thể (ví dụ với những người bị nhiễm HIV/AIDS sẽ không được tham gia học nghề mà những công việc cụ thể có khả năng lây nhiễm cho người khác) nhằm bảo vệ người học nghề, cơ sở dạy nghề và lợi ích chung của xã hội.

– Đối với đơn vị đào tạo nghề:

Các đơn vị đào tạo nghề phải có trường sở, khả năng tài chính, thiết bị dạy lý thuyết, thực hành phù hợp với nghề, trình độ và quy mô đào tạo, có đội ngũ giao viên, cán bộ quản lý đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đạt tiêu chuẩn về phẩm chất, trình độ chuẩn, kĩ năng nghề đảm bảo thực hiện mục tiêu, chương trình dạy nghề. Việc thành lập, đăng kí hoạt động của cơ sở đào tạo nghề,…theo đúng quy định pháp luật.

b) Trình tự giao kết hợp đồng đào tạo nghề

Tất nhiên, khi giao kết hai bên phải tuân thủ nguyên tắc giao kết hợp đồng là giao kết trên cơ sử tự nguyện, bình đẳng và không trái pháp luật. Tức là, người lao động được lựa chọn nghề, học nghề tại nơi làm việc phù hợp với nhu cầu việc làm của mình (theo khoản 1 Điều 59 Bộ luật lao động 2012). Ngoài ra, cũng tại Điều 59 ở khoản 2, Nhà nước khuyến khích người sử dụng lao động có đủ điều kiện thành lập cơ sở dạy nghề hoặc mở lớp dạy nghề tại nơi làm việc để đào tạo, đào tạo lại, bồi dưỡng, nâng cao trình độ, kỹ năng nghề cho người lao động đang làm việc cho mình và đào tạo nghề cho người học nghề khác.

Trình tự giao kết không được quy định cụ thể nhưng cũng giống như việc giao kết các loại hợp đồng khác, quá trình giao kết hợp đồng đào tạo nghề thường diễn ra theo 3 bước: đề nghị giao kết, hai bên thoải thuận các nội dung, vấn đề liên quan tới hợp đồng và giao kết hợp đồng. Đơn vị dạy nghề sẽ ấn định nội dung trong hợp đồng, trên cơ sở đó người học nghề chấp nhận hoặc có sự chỉnh sửa ở mức độ nhất định trước khi hai bên chính thức giao kết hợp đồng đào tạo nghề.

2.2. Thực hiện hợp đồng đào tạo nghề

Thời điểm phát sinh hiệu lực của hợp đồng này chưa có quy định cụ thể. Thực tế, các bên thường thực hiện hợp đồng khi khóa học bắt đầu. Để thực hiện hợp đồng đào tạo nghề có hiệu quả, các bên phải thực hiện đúng và đủ các cam kết trong hợp đồng, các quy định pháp luật có liên quan, tôn trọng lợi ích và tạo điều kiện thuận lợi cho bên kia thực hiện hợp đồng.

a) Đối với người sử dụng lao động

Cụ thể, người sử dụng lao động cần có trách nhiệm trong việc đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề đối với người học nghề theo như quy định tại Điều 60 của Bộ luật lao động như sau:

– Người sử dụng lao động xây dựng kế hoạch hằng năm và dành kinh phí cho việc đào tạo và tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ, kỹ năng nghề cho người lao động đang làm việc cho mình; đào tạo cho người lao động trước khi chuyển làm nghề khác cho mình.

– Người sử dụng lao động phải báo cáo kết quả đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ, kỹ năng nghề cho cơ quan quản lý nhà nước về lao động cấp tỉnh trong báo cáo hằng năm về lao động.

b) Đối với người học nghề, tập nghề

Đối với những người học nghề, tập nghề để làm việc cho người sử dụng lao động cần lưu ý tới những nội dung sau (theo Điều 61 của Bộ luật lao động):

– Người sử dụng lao động tuyển người vào học nghề, tập nghề để làm việc cho mình, thì không phải đăng ký hoạt động dạy nghề và không được thu học phí.

– Trong thời gian học nghề, tập nghề, nếu người học nghề, tập nghề trực tiếp hoặc tham gia lao động làm ra sản phẩm hợp quy cách, thì được người sử dụng lao động trả lương theo mức do hai bên thoả thuận.

– Hết thời hạn học nghề, tập nghề, hai bên phải ký kết hợp đồng lao động khi đủ các điều kiện theo quy định của Bộ luật này.

– Người sử dụng lao động có trách nhiệm tạo điều kiện để người lao động tham gia đánh giá kỹ năng nghề để được cấp chứng chỉ kỹ năng nghề quốc gia.

2.3. Chấm dứt hợp đồng đào tạo nghề

Hợp đồng đào tạo nghề có thể chấm dứt trong các trường hợp: hết hạn hợp đồng, khóa học kết thúc, người học nghề đi thực hiện nghĩa vụ quân sự, hai bên cùng thỏa thuận chấm dứt hợp đồng hoặc một trong hai bên đơn phương chấm dứt hợp đồng… Hệ quả pháp lý của việc chấm dứt sẽ tùy thuộc xem hai bên có vi phạm tới hợp đồng đào tạo nghề hay không.

3. Những bất cập xung quanh hợp đồng đào tạo nghề

Vấn đề xoay quanh hợp đồng đào tạo nghề trong thực tế đang chỉ ra một số bất cập như sau:

Một là, rất khó để kiếm soát được thực tế của quá trình dạy nghề, tập nghề trong các doanh nghiệp. Người sử dụng lao động có thể lợi dụng quá trình này để yêu cầu người học nghề, tập nghề lao động thực sự mà không trả lương hoặc trả lương dưới mức quy định. Những người học nghề, tập nghề chưa đủ tuổi thành niên nên chưa có kiến thức và bản lĩnh để tự bảo vệ mình, do đó rất dễ dàng tuân theo một cách vô tư, vô điều kiện sự điều hành của người quản lý.

Hai là, có thể có tình trạng “thay máu lao động” ở các doanh nghiệp thông qua việc tuyển người học nghề hoặc giao kết hợp đồng thử việc. Sau một thời gian người lao động làm việc với mức lương thấp hoặc phụ cấp học nghề ít ỏi, không được đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, doanh nghiệp tiến hành thải loại những người này và tiếp tục tuyển đợt khác vào làm việc dưới hình thức học nghề, thử việc. Điều đó dẫn đến tình trang người lao động làm việc nhưng bị bóc lột, doanh nghiệp trốn đón bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế. Vì vậy, cần phát huy vai trò của tổ chức công đoàn trong doanh nghiệp và thanh tra lao động nhằm kiểm soát chặt chẽ việc học nghề, tập nghề trong các doanh nghiệp.

Trên đây là nội dung Những điều cần biết về hợp đồng đào tạo nghề LawKey gửi đến bạn đọc.